Χάρτης Πλοήγησης Συχνές ερωτήσεις Συνδέσεις
 
   Ιστορικό
 

Το Τοπικό Αρχείο Κυθήρων αποτελεί τη συνέχεια του Αρχειοφυλακείου Κυθήρων, εκείνης της υπηρεσίας που η Ενετική Δημοκρατία έθετε στη διάθεση του εκάστοτε Προβλεπτή προκειμένου να ασκεί τα καθήκοντά του, αλλά και να ελέγχεται από την κεντρική εξουσία. Η χρονική του αφετηρία ορίζεται περίπου στο 1560, όταν άρχισε να λειτουργεί πλήρως η έδρα του Ενετού Διοικητή στη Χώρα Κυθήρων, μετά τη μεταφορά της από τον κατεστραμμένο σε πόλεμο οικισμό του Αγίου Δημητρίου το 1537. Ως Αρχειοφυλακείο διατήρησε την διοικητική του παρουσία και μετά την πτώση της Γαληνότατης Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου, συγκεκριμένα για τους Δημοκρατικούς Γάλλους (1797-1798), την Ιόνιο Πολιτεία (1800-1807), τους Αυτοκρατορικούς Γάλλους (1807-1809) και τους Βρετανούς (1809-1864).

Μετά την Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα το 1864, τα Αρχειοφυλακεία των Ιονίων Νήσων υπήχθησαν στο Υπουργείο Εσωτερικών. Το 1914 ψηφίστηκε ο ιδρυτικός νόμος των Αρχείων Ν.380/1914 «Περί της ιδρύσεως υπηρεσίας των αρχείων του κράτους», στην δε υπηρεσία περιέρχονται τα λειτουργούντα Αρχεία των Ιονίων Νήσων. Ακολουθεί το Π.Δ. 9/10.6.1927 «Περί συστάσεως εν Κυθήροις μονίμου τοπικού ιστορικού αρχείου», κατόπιν έχουμε τον νόμο 2027/1939, «Περί αναδιοργανώσεως της υπηρεσίας των Γενικών Αρχείων του Κράτους», που προέβλεπε την ίδρυση Περιφερειακών Υπηρεσιών με τις επωνυμίες «Μόνιμα Τοπικά Αρχεία» και «Τοπικά Ιστορικά Αρχεία». Ακολούθως το 1969 ιδρύθηκε Διεύθυνση Γραμμάτων, Βιβλιοθηκών και Αρχείων της Γενικής Διεύθυνσης Πολιτιστικών Υποθέσεων του Υπουργείου Προεδρίας στην οποία μεταφέρθηκαν από το Υπουργείο Δημόσιας Εκπαιδεύσεως τα Αρχεία που είχαν ιδρυθεί με τους Νόμους του 1914 και 1939.

Δύο χρόνια αργότερα, το 1971, η συγκεκριμένη Διεύθυνση μεταφέρθηκε στο νεοσύστατο Υπουργείο Πολιτισμού, στο οποίο υπήχθησαν και τα Ιστορικά Αρχεία που προϋπήρχαν του 1914. Από το Υπουργείο Πολιτισμού τα Γ.Α.Κ. συνολικά περιήλθαν το 1985 στο Υπουργείο Παιδείας ως αυτοτελής δημόσια υπηρεσία υπαγόμενη απευθείας στον Υπουργό Παιδείας, στον οποίο και εξακολουθούν να υπάγονται με ισχύοντα τον 1946/1991 νόμο περί Γενικών Αρχείων του Κράτους.

Ιδιαίτεροι σταθμοί για την διάσωση του αρχείου αποτελούν:

  1. Το 1942, ο φιλόλογος, καθηγητής του Γυμνασίου Κυθήρων και άμισθος αρχειοφύλακας Θεμιστοκλής Πετρόχειλος, ενόσω το κτήριο του αρχείου είχε καταληφθεί από τις δυνάμεις κατοχής οι οποίες κατέστρεφαν τα έγγραφα χάρη θέρμανσης, μερίμνησε και αγωνίστηκε προκειμένου το αρχειακό υλικό να μεταφερθεί και να αποθηκευτεί σε διάφορα μέρη στη Χώρα, μέσα από εθελοντική δουλειά του ιδίου και των μαθητών του. Το υλικό αυτό επανατοποθετήθηκε στη θέση του μετά το 1945, ωστόσο μετά το θάνατο του το αρχείο ουσιαστικά εγκαταλείφτηκε.
  2. Το 1972, στα πλαίσια των εργασιών του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών η καθηγήτρια Ιστορίας κα. Χρύσα Μαλτέζου (Διευθύντρια στο Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας και Ακαδημαϊκός), πραγματοποίησε ερευνητική αποστολή στα Κύθηρα. Το αποτέλεσμα ήταν η ανακάλυψη στο Κάστρο της Χώρας ενός από τα σημαντικότερα αρχεία της περιόδου της ενετοκρατίας στην Ελλάδα, γεγονός που ώθησε στη διάσωσή του, καθώς το αρχείο ήταν εγκαταλειμμένο και αφημένο στην φθορά. Σημειώνεται ότι υπό την εποπτεία της κα. Μαλτέζου πραγματοποιήθηκαν πολλές και σημαντικές εργασίες επιστημονικής αξιοποίησης, ανάδειξης και μικροφωτογράφησης τμήματος του αρχείου.

Κτήριο

Το Αρχείο στεγάζεται στην έδρα (παλάτι) του Ενετού Διοικητή περίπου από το 1560 μέχρι σήμερα και βρίσκεται στο Κάστρο της Χώρας Κυθήρων (έχει κηρυχτεί αρχαιολογικός χώρος και τελεί υπό την αιγίδα της 1ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων). Η προηγούμενη έδρα των Ενετών και ενδεχομένως και του Αρχειοφυλακείου, βρισκόταν στον οχυρωμένο οικισμό του Αγίου Δημητρίου (σημερινή Παλαιοχώρα), ο οποίος καταστράφηκε ολοσχερώς από τον Οθωμανό ναύαρχο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα το 1537, στα πλαίσια των Ενετοτουρκικών πολέμων

 

 

ΙΣΤΟΡΙΚΟ
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΚΟΙΝΟ
ΑΡΧΕΙΑ-ΣΥΛΛΟΓΕΣ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
ΝΕΑ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
 


ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ
ΣΥΛΛΟΓΕΣ

 




To παρόν έργο συγχρηματοδοτήθηκε
από το Επιχειρησιακό Πρόγραα
Κοινωνία της Πληροφορίας του
Γ΄ΚΠΣ (80% από ΕΤΠΑ - 20% από Εθνικούς Πόρους)